Doç. Dr. Mehmet Okur'un "Karakin Demirciyan'ın Demiryolu Projesi" * makalesini yeni okudum. Erzurum mebusu Karakin Demirciyan ve arkadaşları Meclis-i Mebusan'a "Şark-i Anadolu Şimendifer Projesi" sunmuşlar: "Doğu Anadolu vilayetlerine asırlardan beri hükmeden sefaletin başlıca sebebi nakliye vasıtalarından büsbütün yoksun olması olup...Bu olumsuz durumun değişmesinin yegane çaresi ise Trabzon-Sivas-Erzurum-Bitlis-Mamuratül-Aziz ve Diyarbakır vilayetlerini Karadeniz limanlarına bağlayacak bir demiryolunun acilen inşa edilmesidir." Aynı sıralarda Gümüşhane mebusları İbrahim Lütfi ve Hayri beyler Meclis-i Mebusan'a bir takrir sunarak Trabzon-Erzurum arasına demiryolu yapılmasını istemişler. [Bu sırada söz alan] "Erzurum mebusu Ohannes Varteks Efendi, Rusların kısa bir süre içinde Kafkasya'dan Sarıkamış'a kadar şoseler ve demiryolu hattı inşa ettiğini, buna karşılık Osmanlı tarafında bırakın demiryolunu, şose dahi bulunmadığını belirtmiş ve iki devlet arasındaki bir savaşta Rusların binlerce askeri bir haftada cepheye yığacağı, Osmanlı Devleti'nin ise böyle bir imkandan mahrum olacağı üzerinde durmuştur." Maalesef bu öngörü 1. Dünya Savaşı çıkınca gerçekleşdi! O zamanlar Ruslar Kafkas ticaretini ellerinde tutmak için Osmanlılar'ın bölgede demiryolu yapmalarını istemezken Almanlar Bağdat demiryolu için ugraşıyorlardı. Ermeni yurttaşlarımızın Doğu Anadolu'nun kalkınması için kabul görmeyen böyle bir öneride bulunmaları bence ilginç.
* Toplumsal Tarih, Kasım 2008, s 52-57
No comments:
Post a Comment